کتاب مفرح القلوب اثر حکیم محمد اکبرشاه ارزانی دهلویشرح قانونچه چغمینی

کتاب مفرح القلوب تألیف محمد اکبر بن میر مقیم ارزانى معروف به حکیم ارزانى در حقیقت شرحى فارسى بر کتاب “قانونچه” تألیف محمّد بن محمود چغمینى (متوفى ۷۴۵ ق) منجم و طبیب خوارزمى است. این اثر، در عین ایجاز، پرمحتوا و آموزنده است.
هدف از نگارش کتاب مفرح القلوب همان طور که خود حکیم ارزانی در مقدمه آورده است، نگارش کتابی در کلیات طب بوده است. و بدین منظور پنج مقاله اول قانونچه که پیرامون کلیات و مبانی طبی است را شرح نموده و خواننده را در مبحث امراض به کتاب دیگرش، “طب اکبرى” ارجاع می دهد.
مؤلف در شرح مراد چغمینى از بسیارى از منابع مهم طب سنتى استفاده می ‏کند، ولى چنان‏که مؤلف خود تصریح می کند، بیشترین استفاده او از قانون و شرح قرشى بر آن است.
حکیم ارزانی می ‏گوید:

« در اثناى نگارش این رساله اگر چه اکثر کتب حاضر می شدند، لیکن بیشتر از قانون و شرح قرشى مرقوم می ‏گشت».

هر چند مؤلف در شرح این اثر از مراجعه به کتب گذشتگان غفلت نورزیده، ولى اهمیت این اثر تنها در نقل قول از دیگران نیست، بلکه شرح و نقد کلام اطباى بزرگ به بیانى روشن و ساده مهم‏ترین ویژگى این کتاب است.

کتاب حاضر به کوشش استاد اسماعیل ناظم و جناب محسن باغبانی از روی ۵ نسخه موجود از آن تصحیح و ویرایش شده است.